Samen beslissen
- Albine Moser -
Tijdens mijn meeloopdagen op diverse afdelingen heb ik gezien dat Samen Beslissen gedurende het verpleegkundig proces en in interprofessionele samenwerkingen plaatsvindt. Hierin nemen verpleegkundigen rollen aan, Samen beslissen in het verpleegkundig domein van de V&VN.
Samen Beslissen over verpleegkundige diagnoses & interventies
Jij bent de primaire zorgverlener die samen met de patiënt* besluit dat verpleegkundige diagnoses/problemen op de voorgrond staan en verpleegkundige interventies passend zijn. Het gaat om beslismomenten die dagelijks meerdere keren voorkomen. Deze stappen passen goed in het cyclische verpleegkundige proces waarin jij samen met je collega’s op een systematische wijze de zorg plant, uitvoert en evalueert op basis van relevante patiëntgegevens die je in de anamnese hebt verkregen. Jouw taken zijn het doorlopen van de stappen van Samen Beslissen.
Jouw taken zijn...
• Leg de patiënt het probleem uit of vraag de patiënt naar de klachten waar hij/zij het meest last van heeft.
• Benadrukken dat er een keuze is.
• Biedt opties aan.
• Bespreek de pro’s en contra’s van elke optie.
• Bespreek ook de (on)mogelijkheden van de zelfzorg.
• Verhelder de voorkeuren en/of wensen van de patiënt.
• Check bij de patiënt of jullie hetzelfde bedoelen.
• Neem samen met de patiënt het besluit of later als de patiënt nog tijd nodig heeft.
• Volg de patiënt op en evalueer de zorg.
De verpleegkundige als besliscoach
Jij bewaakt en ondersteunt de kwaliteit van het 'Samen Beslissen' proces. Jij let erop dat de patiënt voldoende betrokken is, wie eventueel nog meer erbij betrokken moet worden en of iedereen hetzelfde beeld heeft van datgene waarover besloten moet worden. Je neemt ook de rol van belangenbehartiging op je.
Jouw taken zijn...
• Achterhaal wat de patiënt nodig heeft om samen te kunnen beslissen.
• Ondersteun de patiënt in zijn behoefte of in de rol die hij/zij wil nemen in het Samen Beslissen.
• Bewaak en faciliteer het proces van Samen Beslissen.
• Zorg ervoor dat het proces van Samen Beslissen doorlopen wordt.
• Waak ervoor dat de patiënt in staat wordt gesteld in alle stappen van Samen Beslissen te kunnen participeren.
• Bespreek wat de gevolgen van het besluit zijn voor de patiënt, bijvoorbeeld haalbaarheid en uitvoerbaarheid.
• Herhaal voor de patiënt de informatie in begrijpelijke taal.
Samen Beslissen in de interprofessionele samenwerking
Je draagt bij aan het interprofessioneel klinisch redeneren in het teamverband. Bij complexe situaties komt het vaker voor dat meerdere disciplines betrokken zijn. In samenspraak met de patiënt neemt de arts besluiten. Jouw inbreng is daardoor van essentieel belang. Vaak gaat het over informatie die de arts niet heeft o.a. sociale situatie, persoonlijke voorkeur en wensen van de patiënt of (on)mogelijkheden in de nazorg. Op de afdeling is dit vaak ingebed in een multidisciplinaire overleg of in de visite.
Jouw taken zijn...
• Signaleer de verpleegkundige diagnose of het probleem dat een interprofessionele aanpak vraagt.
• Geef zo nodig informatie over de actuele (gezondheid)situatie van de patiënt mits deze ontbreken.
• Geef de voorkeuren en/of wensen van de patiënt aan als deze onvoldoende besproken worden in de besluitvorming.
• Maak het gemis aan alternatieve behandelopties bespreekbaar als er maar één voorstel op tafel ligt.
• Bespreek de mogelijke gevolgen voor de patiënt en/of het zorgnetwerk, de benodigde zelfmanagement vaardigheden en de ondersteuning.
• Waak ervoor dat helder is wie na het multidisciplinair overleg of na de visite (sluit aan bij de vorige rol) het Samen beslissen-gesprek met de patiënt voert.
Wetenschappelijk bewijs
In de praktijk passen verpleegkundigen 'Samen Beslissen' als primaire zorgverleners beperkt toe. Hierover is echter te weinig onderzoek gedaan. Een Nederlandse studie laat zien dat ziekenhuisverpleegkundigen interprofessioneel 'Samen Beslissen' ondersteunen door:
• Signaleren van de kwaliteit van de beslissing, zoals vragen of de patiënt de keuze begrijpt, genoeg informatie heeft en de keuze past bij wat hij/zij belangrijk vindt en wil.
• 'Samen Beslissen' aanvullen zoals patiënten informatie geven over de keuze en de behandelingen of helpen uitzoeken wat hij/zij belangrijk vindt en wil.
• 'Samen Beslissen' faciliteren door ervoor te zorgen dat het 'Samen Beslissen' proces doorgaat. Ziekenhuisverpleegkundigen ervaren verschillende opinies betreft hun invloed over het uitvoeren van 'Samen Beslissen'. Voorwaarden voor het (ondersteunen van) 'Samen Beslissen' zijn vakkennis, genoeg informatie, genoeg tijd, een goede relatie met patiënten en communicatie met aandacht voor de patiënt, een positieve houding naar de betrokkenheid van verpleegkundigen in het 'Samen Beslissen' proces en een goede samenwerking met medisch specialisten. Deze voorwaarden heb je nodig ongeacht welke rol je inneemt.
Literatuur
1Pel-Little, R., Bakker A. (2022). Kadernotitie Samen Beslissen in het verpleegkundig domein. VenVn: Utrecht. kadernotitie-samen-beslissen_versie-2.pdf (venvn.nl). Geraadpleegd 29-01-2024
2 Makoul, G., Clayman M.L. An integrative model of shared decision making in medical encounters. Patient Education and Counseling. 2006; 60;301–312.
3Stacey D., Murray M.A., Légaré F., et al. Decision coaching to support shared decision making: a framework, evidence, and implications for nursing practice, education, and policy. Worldviews on Evidence-based Nursing. 2008;5:25-35
4Wubben N, van den Boogaard M, van der Hoeven JG, Zegers M. Shared decision-making in the ICU from the perspective of physicians, nurses and patients: a qualitative interview study. 2021;11:e050134
5Bos-van den Hoek DW, Thodé M, Jongerden IP, et al. The role of hospital nurses in shared decision-making about life-prolonging treatment: A qualitative interview study. Journal of Advanced Nursing. 2021;77:296–307.
6Friesen-Storms JH, Bours GJ, van der Weijden T, Beurskens AJ. Shared decision making in chronic care in the context of evidence based practice in nursing. International Journal of Nursing Studies. 2015;5:393-402.
7Clark N.M., Nelson B.W., Valerio M.A., et al. Consideration of shared decision making in nursing: a review of clinicians' perceptions and interventions. The Open Nursing Journal. 2009;3:65-75.