Samen Beslissen door verpleegkundigen

samen beslissen door verpleegkundigen

-door: Albine Moser - In het VSB magazine in mei mocht ik mezelf en het bijzonder lectoraat Samen Beslissen door verpleegkundigen aan jullie voorstellen. Inmiddels heb ik een aantal maanden mogen werken in het Zuyderland MC. Ik heb met veel plezier kennis gemaakt met verpleegkundigen, ben een aantal keren op de afdelingen meegelopen en ik heb een beeld gekregen over samen beslissen
Waar gaat het over bij Samen Beslissen door verpleegkundigen?
Het gaat vooral over de verpleegkundige zorg en verpleegkundige handelingen. Het gaat over situaties waar Samen Beslissen in de verpleegkundige zorg ‘het verschil’ maakt in het leven voor de patiënt en/of familie. Samen Beslissen is een proces waarin jij met jouw patiënt en/of familie samen bespreekt welke fysieke, sociale of emotionele zorg of verpleegkundige interventies het beste bij de patiënt en/of familie passen en bij hen aansluit. Het gaat om Samen Beslissen over verpleegkundige zorg en Samen Beslissen met andere professionals.
Hoe doe je dat?
Als eerste vertel je de patiënt en/of familie dat ze een keuze hebben. ‘Er zijn meerdere manieren om….’ En Samen kijken we welke zorg (of interventie) het beste bij u past.’ Dan bespreek je de mogelijke verpleegkundige interventies maar ook de voor- en nadelen. ‘Er zijn een aantal mogelijkheden om u te helpen. Bij elke mogelijkheid vertel ik de voor- en nadelen……’ Hierbij neem je de wensen en voorkeuren en omstandigheden van de patiënt en/of mantelzorg mee. Soms kun je direct na de uitleg vragen ‘Wat vindt u belangrijk?’ of “Wat is voor u het fijnst?” om de voorkeuren helder te krjigen. Soms weet je omstandigheden al o.a. als een patiënt geen familie heeft of juist een groot en stabiel sociaal netwerk en soms moet je navragen ‘Kan iemand in de familie ….?’of ‘Hebt u de mogelijkheid…? Check tussendoor of de patiënt en/of familie de informatie heeft begrepen. Het kan zijn dat ze onzeker zijn of woorden niet begrijpen en niet durven te vragen. ‘Ik wil graag weten of ik het goed heb uitgelegd. Wilt u vertellen wat u net heeft gehoord?’ Vervolgens neemt de patient en/of familie een besluit of stelt de beslissing uit dan kom je daar later op terug. ‘Heeft u nog iets nodig om tot een besluit te komen?’ of Voelt het goed voor u om nu een besluit te nemen? of ‘Of liever nog bespreken met familie (laten bezinken)? Ik kom er later op terug’. Soms kan de patiënt en/of familie vragen ‘Wat zou jij doen?’ dan kun je rustig aangeven “Ik denk dat…”
Hoe doen verpleegkundigen het in de praktijk?
Het gaat vooral over de verpleegkundige zorg en verpleegkundige handelingen. Het gaat over situaties waar Samen Beslissen in de verpleegkundige zorg ‘het verschil’ maakt in het leven voor de patiënt en/of familie. Samen Beslissen is een proces waarin jij met jouw patiënt en/of familie samen bespreekt welke fysieke, sociale of emotionele zorg of verpleegkundige interventies het beste bij de patiënt en/of familie passen en bij hen aansluit. Het gaat om Samen Beslissen over verpleegkundige zorg en Samen Beslissen met andere professionals.
In een studie [1] zegt slechts 37% van alle deelnemende patiënten dat zij beslissingen samen met hun zorgverlener nemen en een ruime meerderheid altijd of vaak in gesprekken vertelt wat belangrijk voor hen is. In een vragenlijstonderzoek [2] onder meer dan 700 verpleegkundigen, verzorgenden, begeleiders en praktijkondersteuners kwam naar voren dat 74% altijd of vaak wensen en doelen van cliënten inventariseert ten aanzien van de zorg en 73% vaak of altijd informatie voor cliënten begrijpelijk maakt. De verpleegkundigen en verzorgenden besteden minder aandacht aan anderen in het proces van samen beslissen. Minst vaak, ongeveer 25%, benoemt men expliciet dat er een keuze gemaakt moet worden, bespreken zij de verschillende mogelijkheden voor zorg met de patiënten en maken zij samen met de patiënten een keuze. Uit een studie in ziekenhuizen [3] onder patiënten, verpleegkundigen en artsen blijkt dat zorgverleners aangeven zichzelf vaardig te voelen in het toepassen van samen beslissen maar is de toepassing hiervan in de klinische praktijk nog beperkt. Aan het bed gaan beslismomenten vaker over o.a. ADL, verpleegkundige handelingen en medicatie, en zijn deze minder gericht op de medische behandeling.
[1] Kramer, P., Damhuis, E., Verhue, D. Samen beslissen Doelgroepenonderzoek onder zorgverleners en zorggebruikers. Den Haag: Kantar, 2020. [2] Veer, A. de, Zagt, A., Groot, K. de. Ervaringen en wensen van zorgprofessionals bij samen beslissen: een vragenlijstonderzoek onder verpleegkundigen, verzorgenden, begeleiders en praktijkondersteuners. Utrecht: Nivel, 2023. [3] Peters, L., Brugman, I., Loskamp-Huntink, E., Bakker, J., Beekman, M., Schoonhoven, L., Ubbink, D. Samen beslissen aan bed Een exploratief kwalitatief onderzoek. Utrecht: Programma Uitkomstgerichte Zorg, 2023.”
Rol bij medische beslissingen
Ook bij medische beslissingen kunnen verpleegkundigen een rol hebben. Zij kunnen voorkeuren van de patiënten en/of familie inbrengen in overleggen met diëtisten, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten of behandelend artsen. En ze weten vaak veel over de omstandigheden van de patiënt en/of familie. Verschillende onderzoeken [1], [2] laten zien dat verpleegkundigen van toegevoegde waarde zijn bij samen beslissen met andere professionals.
Wat ik ook heb kunnen zien is dat de interprofessionele samenwerking een belangrijke rol speelt bij Samen Beslissen. Verpleegkundigen, die ik heb gesproken, ervaren dat zij hun rol in het proces van Samen Beslissen met andere professionals nog onduidelijk vinden. In mijn volgende meeloop-ochtend op de afdelingen ga ik daarop doorvragen.
[1] Arends, S., Thodé, M., de Veer, A., Pasman, H., Francke, A., Jongerden IP. Nurses’ perspective on their involvement in decision-making about life-prolonging treatments a quantitative survey study. Journal of Advanced Nursing; 2022, 78(9):2884-2893.
[2] Geerts, P., van der Weijden, T., Savelberg, W., Altan, M., Chisari, G., Launert, D., Mesters, H., Pisters, Y., van Heumen, J., Hermanns, R., Bos. G., Moser A. The next step toward patient-centeredness in multidisciplinary cancer team meetings: An interview study with professionals. Journal of Multidisciplinary Healthcar; 202,; 14: 1311–1324.