50-jarig jubileum deel 3
1973-2023
M. Wierts-Lassouw, RN, Msc, m.m.v. Jan van Mulken
Naar aanleiding van ons 50-jarig jubileum, is dit het derde artikel over de ontwikkelingen en mijn persoonlijke ervaringen als verpleegkundige in het ziekenhuis.
Een actuele opvatting in de hedendaagse maatschappij is het feit dat zorg te duur is met onvoldoende personeel. Dit statement komt regelmatig voor in kranten, vakbladen en andere media, zowel op televisie als op sociale media. Ik vraag me dan ook vaker af: ''Hoe is dat zo gekomen? Wat is er gaande in de maatschappij?''.
1973
2023
Tijdens mijn werk als verpleegkundige in het ziekenhuis heb ik gemerkt dat veel patiënten geloven dat ze controle hebben over hun gezondheid en hierdoor vaak intensief gebruik maken van medische zorg. Sommigen hebben moeite met het accepteren van ziekte en dit kan leiden tot lijden en zelfs overlijden, wat pijnlijk is om te zien. Het verlies van een geliefde heeft een grote impact op familieleden. Ik heb ook patiënten gezien die hun ziekte accepteerden als de wil van God, hoewel ik hier mijn twijfels bij had. Gedurende mijn werk heb ik ervaren dat de medische wetenschap en de rol van verpleegkundigen zich steeds verder ontwikkelen.
Patiënten steeds mondiger
De ontdekking van penicilline in het begin van de 20e eeuw zorgde voor een grote vooruitgang in de bestrijding van bacteriële infecties, samen met verbeterde hygiënische maatregelen. Het viel mij vaker op dat patiënten een steeds groter vertrouwen in artsen en verpleegkundigen kregen. Ik heb meegemaakt dat oudere patiënten tegen mij zeiden ”zegt u het maar zuster wat goed voor mij is’’. Maar dat was niet mogelijk als de patiënt mij zijn/haar klachten niet vertelde. Gedurende mijn carrière zag ik een ontwikkeling waarbij patiënten steeds mondiger werden en zelf aangaven wat ze wel en niet wilden in hun behandeling. Dit leidde tot meer duidelijkheid, maar soms ook tot conflicten tussen de wensen van de patiënt en de medische behandeling. Later merkte ik dat steeds meer patiënten op zoek gingen naar informatie op internet en hoge verwachtingen hadden van de medische mogelijkheden. Hoewel veel behandelingen effectief waren, waren er toch gevallen waarbij de vraag gesteld kon worden of de behandeling wel zinvol was.
Invoering protocollen
Het invoeren van protocollen moest het een en ander overzichtelijk houden en in goede banen leiden. Dit verhoogde echter de werkdruk van de verpleegkundigen. Het viel mij in de loop der jaren ook op dat er steeds meer gebruik werd gemaakt van technologische apparatuur. Ook deze apparatuur moest ik leren bedienen. Het was mijns inziens een vooruitgang en goede ondersteuning in het verlenen van verpleegkundige zorg. Maar ik vond dat het een belemmering vormden voor het persoonlijke contact met de patiënt. Ik had soms het gevoel dat ik op de afdeling meer bezig was met de technische apparaten dan met de patiënten.
Verandering verpleegkundig beroep
Door al deze ontwikkelingen (waarschijnlijk nog meer, want ik heb niet alles meegemaakt) veranderde ook het verpleegkundig beroep. Een hele grote verandering was de komst van de computer. Ik moest cursussen gaan volgen om ermee te leren omgaan. Iedere patiënt kreeg een digitaal patiëntendossier, waarin alle zorgverleners inzage hadden. Het verpleegplan, wat vroeger met de hand geschreven werd, stond nu op de computer. Dit verpleegplan kon je dan aanvullen of veranderen naar de toestand van de patiënt. Het zou het werk van de verpleegkundige vergemakkelijken, niets hoefde meer met de hand geschreven te worden, wat als tijdrovend gezien werd. In de computer werd uiteraard ook de medicatie voor de betreffende patiënt ingevoerd. Als je wilde weten welke medicatie, en hoe vaak per dag, een patiënt bepaalde medicatie kreeg moest je eerst de computer opstarten, inloggen, de gegevens opzoeken enzovoorts. Dit heb ik ervaren als veel tijdrovender dan het ouderwetse met het handgeschreven verpleegplan. Vooral als er een storing in het systeem was.
Introductie computer en robot
In eerste instantie was ik niet erg enthousiast over de introductie van de computer, maar later ben ik erachter gekomen dat het wel degelijk voordelen heeft voor het werk van verpleegkundigen. Tegenwoordig worden zelfs robots ingezet ter ondersteuning, bijvoorbeeld voor het vervoer van maaltijden en beddengoed naar de afdelingen. Dit vind ik een enorme verbetering ten opzichte van hoe het vroeger ging, toen verpleegkundigen dit allemaal zelf moesten regelen. Vroeger moest een verpleegkundige de maaltijden ophalen in de centrale keuken, het schone beddengoed in de wascentrale ophalen en zelf de bedden reinigen.
Focus meer op behandeling
In het verleden werden patiënten vaak voor lange periodes in het ziekenhuis gehouden voor observatie, onderzoek en behandeling. Nu gebeuren veel behandelingen op de polikliniek of op basis van dagopname, waardoor de focus van het ziekenhuis steeds meer op behandeling is komen te liggen. Hierdoor kunnen patiënten sneller naar huis om daar verder te revalideren, terwijl de ernstig zieke patiënten die langer in het ziekenhuis moeten blijven meer zorg en aandacht vragen van het verplegend personeel. Mijn ervaring was dat dit de werkdruk verhoogde voor het verplegend personeel.
Mijn conclusie
Mijn conclusie is dat het verpleegkundig beroep ten opzichte van 50 jaar geleden behoorlijk veranderd is. In de loop der jaren is er een flinke toename ontstaan van paramedische beroepen in het ziekenhuis zoals fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten enzovoorts. Er werden steeds meer managers benoemd om de totale zorgverlening in het ziekenhuis aan te sturen. Een onmisbare schakel is de verpleegkundig manager die de vele denk- en werkprocessen op verpleegkundig gebied faciliteert. Protocollering en regulering maken het werk overzichtelijker, maar ook ingewikkelder. Door de technische vooruitgang, de verandering in opleiding, de mogelijkheid tot vervolgopleiding voor verpleegkundigen, zoals de Nurse Practitioner, verpleegkundig specialist, wetenschappelijke onderzoeken op het gebied van verpleegkunde en de toepassing ervan in de praktijk vond ik het werk als verpleegkundige persoonlijk interessanter worden. De kwaliteit van zorg ging in stijgende lijn omhoog. De toename van de inzet van technische hulpmiddelen maakte de zorg mijns inziens wel duurder. Maar de primaire zorg, afgestemd op hetgeen de patiënt nodig heeft, blijft toch de kern van het verpleegkundig beroep.