Wetenschappelijk onderzoek binnen Zuyderland
Doel van wetenschappelijk onderzoek
Elk jaar starten er in Nederland ongeveer 1800 onderzoeken met verschillende onderwerpen waar proefpersonen aan meedoen. Een deel hiervan betreft onderzoek naar kanker.
De doelen van al die onderzoeken verschillen. Werkt een medicijn? Is een operatie beter of niet? Hoe kunnen we de kwaliteit van leven van mensen met kanker verbeteren?
Mensen doen om verschillende redenen mee aan een onderzoek. De meeste proefpersonen zijn patiënt. Zij hopen dat de onderzoeksresultaten eraan bijdragen dat zij (sneller) beter worden of minder last hebben van hun ziekte. Een patiënt kan voordeel hebben van een nieuwe behandeling, maar soms ook niet. Dat dient dan eerst onderzocht te worden in een wetenschappelijk onderzoek. Meedoen is dan een manier om bij te dragen aan een betere toekomst voor anderen.
Het is wel anders dan de normale behandeling. Onderzoek met proefpersonen moet dan ook aan strenge regels voldoen.
Niet alle wetenschappelijke onderzoeken zijn gericht op patiënten. Aan sommige onderzoeken doen juist gezonde proefpersonen mee. Zij helpen dan bijvoorbeeld bij het bepalen van de risico's en de beste dosis van nieuwe medicijnen.
Waarom onderzoek in Zuyderland?
Naast topklinische zorg en opleiding is wetenschappelijk onderzoek een strategische pijler van Zuyderland. Onze zorgprofessionals dragen continu bij aan het verbeteren van de patiëntenzorg. Wetenschappelijk onderzoek speelt een belangrijke rol hierin. Om dit te bereiken wordt wetenschappelijk onderzoek veelal in samenwerking met andere (internationale) ziekenhuizen en instellingen uitgevoerd.
Wetenschappelijk onderzoek draagt daarnaast bij aan het innovatieve klimaat van Zuyderland, om steeds nieuwe ontwikkelingen te ontdekken en in te zetten in de zorg. Hiermee sluit Zuyderland aan bij de overeenkomstige pijlers en kernthema’s van de Samenwerkende Topklinische opleiding Ziekenhuizen (STZ) waar Zuyderland deel van uitmaakt.
Ontstaan van wetenschappelijk onderzoek
Een wetenschappelijk onderzoek kan op verschillende manieren ontstaan. Zo kan er een idee komen van een onderzoeker binnen een centrum vanuit zijn eigen klinische praktijk en de zorg voor zijn patiënten, bijvoorbeeld naar de effectiviteit van verschillende behandelingen voor een ziekte. Ook kan er vanuit een ander ziekenhuis een idee ontstaan waarbij onderzoekers van andere ziekenhuizen worden gevraagd om mee te werken aan de uitvoer van een bepaald onderzoek. Dit noemen we een multicenter onderzoek. Daarnaast kan het ook voorkomen dat een bedrijf, bijvoorbeeld een bedrijf dat nieuwe medicijnen ontwikkelt, een idee heeft voor een onderzoek en ziekenhuizen benadert om hieraan mee te doen. In dit geval geeft het bedrijf de benodigde middelen aan het ziekenhuis om mee te kunnen doen aan het onderzoek.
Medisch ethische toetsing van wetenschappelijk onderzoek
Nederland heeft strenge regels voor onderzoek met proefpersonen. De Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) is er om proefpersonen te beschermen.
Wordt u als proefpersoon gevraagd om mee te doen aan een onderzoek? Vraag dan of het een WMO-onderzoek is. De onderzoeker weet dat. Geneesmiddelenonderzoek is bijvoorbeeld bijna altijd WMO-onderzoek. Ook als uw onderzoek niet onder de WMO valt, is uw toestemming voor deelname aan de studie en het gebruik van uw gegevens nodig.
Onderzoek dat onder de WMO valt, moet aan wettelijke eisen voldoen. Daarom beoordeelt een onafhankelijke medisch-ethische toetsingscommissie (METC) het onderzoek.
In deze toetsingscommissie zitten verschillende leden die elk vanuit hun eigen specialisme naar het onderzoek kijken, bijvoorbeeld een arts, een ethicus, een expert op het gebied van onderzoeksmethoden en vaak ook een patiënt. Bij de toets wordt gekeken of het onderzoek aan alle regels voldoet. Is meedoen niet te belastend voor de proefpersonen? Zit het onderzoek goed in elkaar? Is het echt nodig? Is de informatie voor de proefpersonen in orde? Er vindt een strenge beoordeling plaats. Een onderzoek mag alleen starten als het is goedgekeurd door deze toetsingscommissie. Pas daarna mag de arts of onderzoeker u vragen om mee te doen.
Bureau wetenschappelijk onderzoek
Bureau Wetenschappelijk Onderzoek (BWO) is een afdeling die alle onderzoekers binnen het ziekenhuis helpt en adviseert bij het opzetten en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek. Eén van de taken van BWO is het coördineren van de goedkeuring van de Raad van Bestuur. Alle wetenschappelijke studies in Zuyderland, zowel WMO-plichtige als niet WMO-plichtige studies, hebben namelijk de goedkeuring nodig van de Raad van Bestuur Zuyderland.
De goedkeuringsprocedure wordt gedaan door Bureau Wetenschappelijk Onderzoek (BWO) en omvat diverse beoordelingen. De goedkeuring van de Raad van Bestuur wordt afgegeven wanneer aan alle beoordelingen (voor zover van toepassing) voldaan zijn. Bij deze beoordelingen wordt gekeken naar het onderzoeksdossier (beoordeling op wetenschappelijke kwaliteit en voldoen aan wet- en regelgeving), juridische aspecten (contractbeoordeling), financiële transparantie en patiëntveiligheid. In het jaar 2023 is er voor 138 studies goedkeuring Raad van Bestuur afgegeven, waaronder 33 nieuwe studies naar kanker.
Financiering van wetenschappelijk onderzoek
Het doen van onderzoek kost geld. Zo moeten verschillende zaken gefinancierd worden in een onderzoek, bijvoorbeeld wanneer er extra handelingen plaatsvinden zoals het prikken van bloed of het maken van een extra röntgenfoto maar ook de inzet van personeel, etc.
Bij onderzoeken zijn er verschillende manieren om aan financiering te komen. Soms wordt geld verkregen van een zogenaamde sponsor van het onderzoek, bijvoorbeeld een medisch bedrijf of geneesmiddelenfabrikant. Ook kan via een subsidie geld worden verkregen voor de uitvoer van een onderzoek. Bepaalde instanties in Nederland, zoals de Nederlandse Hartstichting en KWF kankerbestrijding, stellen geld beschikbaar voor onderzoekers om hun onderzoek uit te kunnen voeren. In Zuyderland is een speciale afdeling aanwezig, Projectbureau Additionele Gelden, die onderzoekers kan helpen bij het verkrijgen van zo'n subsidies. Daarnaast heeft Zuyderland ook een Research- & Innovatiefonds. Hier kunnen onderzoekers hun onderzoeksplan indienen waarna een commissie beoordeeld of het onderzoek in aanmerking komt voor een geldbedrag vanuit dit fonds.